Σχέσεις σχολείου και οικογενειών με παιδιά με αναπηρίες στην Κύπρο: Διερευνώντας τους άξονες του κοινωνικοοικονομικού υπoβάθρου και της αναπηρίας

Abstract

Η επιρροή των οικογενειών στην «αρένα» της εκπαίδευσης φαίνεται να συνδέεται σημαντικά με το κοινωνικοοικονομικό τους υπόβαθρο. Ωστόσο, εντοπίζεται ένα ερευνητικό κενό σχετικά με τον ρόλο του κοινωνικοοικονομικού υποβάθρου στις δυνατότητες των οικογενειών με παιδιά με αναπηρίες για αντιμετώπιση των αναπηροποιητικών εμποδίων που συναντούν στο πεδίο της εκπαίδευσης. Ο σκοπός της έρευνας είναι να κατανοηθούν οι σχέσεις σχολείου και οικογενειών με παιδιά με αναπηρίες μέσα από τις προοπτικές των ιδίων των οικογενειών στη βάση του κοινωνικοοικονομικού τους υποβάθρου, εφαρμόζοντας συνδυαστικά τη θεωρία των κεφαλαίων και την έννοια του μισαναπηρισμού. Για τον σκοπό της έρευνας διεξήχθησαν συνεντεύξεις με γονείς, εκπαιδευτικούς/λειτουργούς και παιδιά. Τα ευρήματα κατέδειξαν πως η σχολική εμπλοκή των οικογενειών εκτυλισσόταν σε τρία υπό-πεδία, δηλαδή στις Επαρχιακές Επιτροπές Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης, στις Σχολικές Εφορείες και στα σχολεία φοίτησης των παιδιών. Παράλληλα, αναδείχθηκε το φαινόμενο του «εκπαιδευτικού μισαναπηρισμού» το οποίο απευθύνεται στα αναπηροποιητικά εμπόδια που συναντώνται στην εκπαίδευση προς τα παιδιά με αναπηρίες, τα οποία δύνανται να περιορίσουν τη σχολική τους ευημερία και τις μαθησιακές τους δυνατότητες ή ευκαιρίες, με έμμεσες ή άμεσες ψυχοσυναισθηματικές επιπτώσεις στα παιδιά και τις οικογένειές τους. Οι ικανότητες των γονέων για αντιμετώπιση φαινομένων μισαναπηρισμού φάνηκε να εξαρτώνται σημαντικά από τις δυνατότητές τους για ενεργοποίηση κοινωνικού, πολιτισμικού και οικονομικού κεφαλαίου κατά τη σχολική τους εμπλοκή. Η ενεργοποίηση των πιο πάνω μορφών κεφαλαίου ήταν συχνότερη στις οικογένειες μεσαίας τάξης και σχετικά απούσα στους γονείς εργατικής τάξης, στοιχείο το οποίο καταδεικνύει ταξικές διάφορες στις δυνατότητες αντιμετώπισης καταστάσεων μισαναπηρισμού. Βάσει των ευρημάτων της έρευνας διατυπώνονται προτάσεις διαμόρφωσης πολιτικών και εισηγήσεις για μελλοντικές έρευνες.